Wpływ niewłaściwego korzystania z telewizora i komputera na zdrowie dziecka
Współczesny człowiek żyje w świecie zdominowanym przez środki masowego przekazu. Wśród nich telewizja zajmuje priorytetowe miejsce, bowiem posiada największy krąg odbiorców. Dostarcza nie tylko różnego rodzaju informacji, ale także wiedzy i rozrywki. Wspomaga więc rozwój młodego odbiorcy i rozwija krąg zainteresowań. Jednakże z drugiej strony może powodować pewne zagrożenia. Wpływ telewizji, a zwłaszcza pokazywanej przez nią agresji na dziecko niepokoi wielu rodziców. Zagadnienie to zaprząta nie tylko ich, lecz także naukowców z całego świata. Telewizja i komputer głęboko przenikają do życia społecznego. Pokonują bariery wiekowe, działają na ludzką świadomość i podświadomość.
Zaburzenia somatyczne
Zaburzenia somatyczne wynikające z nadużywania lub niewłaściwego używania mediów dotyczą całego organizmu człowieka. Lekarze zauważają związek między nadużywaniem mass mediów a skrzywieniami kręgosłupa, wadami postawy, zaburzeniami układu nerwowego i metabolizmu, alergiami. Szczególnie narażone na działanie mediów elektronicznych są receptory: wzroku, słuchu, oraz centralny system nerwowy. Nieobojętna także na sprawność szkieletowo-mięśniową pozostaje postawa przyjmowana przy korzystaniu z mediów.
Telewizja, komputer, gry wideo i internet działają na człowieka głównie przez przekazywany obraz. Obraz ten częstokroć nie jest dostosowany parametrami technicznymi do optymalnych warunków pracy oka. Stałe wpatrywanie się w ekran czy monitor komputera prowadzi do powstania wad wzroku. Narząd wzroku jest przystosowany do odbierania wrażeń wzrokowych w najrozmaitszych warunkach. Człowiek widzi w dzień i o zmierzchu, rozróżnia barwy, widzi wyraźnie przedmioty bliskie i dalekie, ma zdolność widzenia przestrzennego. Zwykle osoby korzystające z telewizji, internetu, komputera czy gier wideo umieszczają się w bliskiej odległości od obrazów medialnych.
Kolejnym ważnym dla człowieka receptorem jest słuch. Dźwięki, które słyszymy, mogą być dla nas przyjemne bądź przykre. Do przykrych należy hałas, który ma negatywny wpływ na słuch, układ nerwowy i pośrednio na inne narządy. Niewłaściwe używanie mediów elektronicznych powoduje, że człowiek naraża się na zbyt duże obciążenie narządu słuchu, powodując jego uszkodzenie. Do zachowań niewłaściwych należą: słuchanie zbyt głośnej muzyki, noszenie przez długi czas walkmanów, głośne oglądanie telewizji. Obserwowalnymi oznakami działania hałasu na człowieka są: zmęczenie, spadek kondycji psychicznej, co przejawia się w słabszej wydajności pracy psychicznej, trudności w skupieniu uwagi, zaburzenia orientacji, drażliwość, podwyższenie ciśnienia krwi, bóle i zawroty głowy i wreszcie czasowe lub nawet trwałe uszkodzenie słuchu.
Do niewłaściwego odbioru mediów zaliczyć także należy postawę przybieraną przy korzystaniu z nich. U osób pracujących głównie z komputerem oraz u dzieci pozostających zbyt długo przed telewizją stwierdza się wady kręgosłupa, a także inne dolegliwości wynikające z siedzącego trybu życia.
Ciekawostka: Pod koniec lat dziewięćdziesiątych przebojem wśród programów dla dzieci na całym świecie były Pokemony. Długotrwałe oglądanie Pokemonów spowodowało u japońskich dzieci napady epilepsji oraz objawy masowej histerii. Powodem tego było prawdopodobnie niedostosowanie parametrów technicznych programu do receptorów publiczności dziecięcej (duża energia świetlna, intensywna kolorystyka i hałas, przekraczające optymalny próg wrażliwości dziecięcych receptorów). Spowodowało to uszkodzenia centralnego układu nerwowego i objawy zaburzeń psychicznych przejawiających się w zaburzeniach świadomości.
Dla zdrowia somatycznego człowieka, w większości przypadków, nie są zagrożeniem same mass media. Zagrożenie stanowi niewłaściwe korzystanie przez człowieka ze środków kultury popularnej.
Zaburzenia psychiczne
Środki masowego przekazu oddziałują na współczesne dzieci już od pierwszych miesięcy życia i stopniowo, w miarę rozwoju dziecka, stają się coraz ważniejsze.
Telewizja wpływa na rozwój psychiczny i fizyczny dzieci. Nawet, gdy dziecko korzysta z niej przy odpowiednim oświetleniu i z zachowaniem odpowiedniej odległości oraz właściwej postawy, nawet przy przestrzeganiu najważniejszych zasad, jej wpływ może być niekorzystny.
Telewizja oprócz zagrożeń stwarza również szansę. Dzięki niej dzieci często zaskakują nauczycieli i rodziców swoją wiedzą zasobem słów, znajomością faktów. To ona pozwala na wyrównanie poziomu wiedzy i wyobraźni dzieci z różnych środowisk.
Telewizja dostarcza wielu wrażeń wzrokowych i słuchowych. Ciągłe ich doznawanie obciąża system nerwowy dziecka, prowadzi do zmęczenia. Przejawia się to słabszą koncentracją uwagi, niepokojem ruchowym, mniej sprawnym wykonywaniem różnych czynności, drażliwością. Dzieci mało odporne są bardziej pobudliwe. Podczas oglądania filmów dzieci angażują swoją uwagę. Jeśli ich czas zostanie wykorzystany przed telewizorem, później występują trudności w skupieniu się na innych zajęciach, np. na lekcjach. W rezultacie telewizja zamiast przyczyniać się do ułatwienia nauki utrudnia ją.
Agresywne dźwięki, migotający ekran powodują rozstrój systemu nerwowego i silnie zaburzają prawidłowy rozwój młodych widzów. Dzieci bardo żywo reagują na treści prezentowane w filmach. Drastyczne treści programów telewizyjnych wzmagają napięcie nerwowe zaburzające poczucie bezpieczeństwa. Bierna obserwacja potęguje ten stan, nieprawidłowo dojrzewają uczucia społeczne. Oglądanie przez dzieci agresji na ekranie telewizji jest jakby jej aprobowaniem. Zachęca je do wyładowania agresji, którą tłumią. Gdy dzieci bardzo silnie się identyfikują z jakąś postacią, która jest agresywna, to ich agresja się nasila. Dziecko dowiaduje się, w jaki sposób można kogoś zabić, jaki cios jest najbardziej skuteczny. Bohaterowie filmów dla młodych widzów są często uosobieniem różnych sił w walce dobra ze złem. Środkiem do osiągnięcia zwycięstwa jest często przemoc fizyczna, szybkość i sprawność reakcji. Badania dowiodły, że im więcej scen przemocy się ogląda, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia agresji.
Treści zawarte w mediach, zwłaszcza ciągle powtarzające się i nasycone emocjonalnie nie mogą pozostać obojętne dla ludzkiej psychiki. Nie zawsze czyny okrutne są instruktażem i bodźcem do działania, ale na pewno pozwalają na przyzwyczajenie do scen brutalnych i drastycznych, które w naturalnym odruchu powinny budzić niesmak człowieka.
Warto zasygnalizować jeszcze problem komputerowych gier. Jak się zauważa „gry komputerowe mogą tworzyć mocniejsze impulsy do działania w świecie rzeczywistym niż oglądane filmy”. Gra akcji, w której z pomocą dżojstiku likwiduje się (czyli zabija) setki przeciwników może skłonić młodego gracza do nieświadomego zmieniania dżojstika na kij i spróbowania swych sił na żywym człowieku. Niestety stare sformułowanie "przemoc rodzi przemoc" jest niezwykle prawdziwe i to nie tylko w tym prostym znaczeniu. Niestety trzeba przyznać, że wciąż rozwijający się przemysł gier komputerowych jest całkowicie niekontrolowany.
Amerykańscy uczeni obliczyli, że aby obejrzeć na żywo tyle aktów przemocy, ile dziecko ogląda między siódmym a ósmym rokiem życia - należałoby żyć w środowisku przestępczym przez 580 lat. Doniesienia mówią, że na polskich ekranach co 4 minuty emitowane są sceny przemocy, gwałtu i walki.
Niebezpieczne jest także mogące wystąpić uzależnienie od komputera. Dominacja dziecka nad akcją w komputerze jest dla dzieci bardzo atrakcyjna. Z bezpiecznego dystansu mogą kierować zdarzeniami, działać i odnosić sukcesy. Komputer jest czymś więcej niż kolega. Wydaje się być bardzo mądry, a nawet mądrzejszy niż nauczyciel, który stresuje ucznia w szkole i mądrzejszy niż rodzice, którzy pouczają i zwracają dziecku uwagę. Nad światem komputerowym góruje grający uczeń, co stanowi źródło satysfakcji i pozytywnych wzmocnień u dziecka. Nierealny świat staje się bardziej realny i bardziej pożądany od rzeczywistego. Realne dorosłe życie stawia przed uczniami przeszkody nie do przebycia, jeśli nie zdobędą oni doświadczenia i umiejętności kontaktu z prawdziwymi ludźmi oraz sytuacjami trudnymi emocjonalnie i społecznie.
Telewizja dostarcza wielu pożytecznych informacji, przynosi wiele korzyści. Nie można więc całkowicie pozbawić dziecka przyjemności korzystania z jej dobrodziejstw, warto jednak zachować ostrożność. Warto byłoby nauczyć dziecko rozsądnego korzystania z telewizji, a także korzystania z innych form spędzania wolnego czasu. Dzieci powinny być odpowiednio przygotowywane przez nas do odbioru trudnych i brutalnych treści prezentowanych w TV, których niestety nie da się w całości wyeliminować z ich rozwoju.